Afazi, beynin dil işlevlerini etkileyen bir durumdur ve genellikle bir inme (stroke) veya beyin travması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, konuşma, anlama, okuma ve yazma becerilerinde zorluklara neden olabilir. Afazi, kişinin dil becerilerinin bozulmasına yol açan bir hastalık veya sendromdur. Afazi, çoğunlukla beyin-damar (serebrovasküler- SVO) hastalıkları sonucu ortaya çıkar. En çok orta serebral arter lezyonları, tromboemboliler, intraserebral veya subaraknoid kanama yapan nedenler ile beyin tümörleri, kafa travması, enfeksiyon hastalıkları veya apseler, ilerleyici ve hasarlayıcı beyin hastalıkları, devamlı olmayıp aralıklarla görülen ateş, nöbet gibi intermitan hastalıklar afaziye neden olarak görülürler. Çoğunlukla yetişkin ve yaşlılarda görülmektedir.

Prognozun sonunda bireyin konuşmasında eskisine oranla ciddi etkilenmeler görülebilir. Bu durum bireyin hayatında olumsuz birçok değişikliğe de neden olur. Afazinin şiddeti ve türü, lezyonun oluşum yeri, büyüklüğü ve bölgenin etkilenme derecesi gibi birçok etkene bağlı olarak kişiden kişiye farklılık göstermektedir.

Afazili bireyler dili anlama ve üretim süreçlerinde, tekrarlama, adlandırma, okuma ve yazma becerilerinde problem yaşamalarının yanı sıra eşlik eden bazı motor konuşma bozuklukları, yutma bozuklukları ve bilişsel problemler dolayısıyla da iletişim kurma ve sürdürmede güçlük çekerler.

Afazi türleri, tutuk afazi ve akıcı afazi olmak üzere 2 ana başlık altında sınıflandırılır.

Tutuk afazi türlerinden herhangi birine sahip hastalarda genellikle eforlu bir konuşma görülür ve dili anlama becerileri, dili üretme becerilerine oranla daha iyi durumdadır.

Akıcı afazi türlerinde ise tutuk afazi türlerinin aksine dili anlama becerileri dili üretme becerilerine göre daha kötüdür. Afazili bireylerin konuşmasının yanında yazma ve okuma becerilerinde de bozulmalar görülebilir.

TUTUK AFAZİ

BROKA AFAZİSİ

Adlandırmadaki zorluktan ötürü konuşmaları yavaştır ve çok çaba gerektirir. Sözel dilin anlaşılması, üretilmesinden çok daha iyidir. İşitsel anlama iyidir. Yazma ciddi derecede, okuma orta derecede hasarlanmıştır.

WERNİCKE AFAZİSİ

Konuşma akıcı, parafazik ve karmaşıktır. Nicelik olarak çok ve hızlı (baskın konuşma) konuşur. Konuşulan dilin anlaşılabilirliği anormaldir. İşitsel anlama etkilenmiştir. Tekrarlamalar terapistin verdiği sözcüklerin parafazik bozulmalarını içerir. Bu tipteki adlandırma yetileri anormaldir.

KONDÜKSİYON AFAZİSİ

Dili anlama iyidir. Konuşmada sözcüklere ses ekleme, seslerin yer değiştirmesi veya yanlış ses seçimine bağlı hatalar gözlemlenir. Hastada hata farkındalığı vardır. Düzeltme çabaları başarısızdır. İşitsel anlama etkilenmiştir. Verilen sözel ipuçlarını kullanma ve tekrarlama zayıftır.

TRANSKORTİKAL DUYSAL AFAZİ

Dil alanıyla kavram alanı arasındaki bağlantının bozulmasına bağlı olarak gelişir. Semptom olarak wernicke afazisine benzese de tekrarlama özelliği korunmuştur. Sesli okuma, yazma ve anlamaları hasarlıdır. İnsanların kendilerine ne söylediklerini anlayamazlar. İşitsel anlamaları etkilenmiştir.

TRANSKORTİKAL MOTOR AFAZİ

Bu dil bozukluğu, Broka tip afazinin iyileşmiş hali olarak tanımlanabilir, fakat konuşma akıcı değildir. Sözel ipuçlarını alır. Adlandırma problemi vardır. Konuşmayı ve yazmayı başlatma sorunludur. Konuşma dilini anlaması ve tekrarlama normaldir.

GLOBAL AFAZİ

Ciddi anlama ve üretme problemleri vardır. Tutuk afazilerdeki konuşma yokluğu/azlığı yanı sıra akıcı tip afazideki anlama hasarlarını da içerir. Tekrarlama zayıftır, sterotipik sözcük kullanımlarının olduğu dil bozukluğu şeklidir.