Konuşma çok sayıda nörobilişsel ve kas iskelet sisteminin bütünlüğünü ve entegrasyonunu sağlar. Konuşma motoru planlama, kontrol ve yürütmenin birleşik süreçleri motor konuşma süreçleri olarak adlandırılır. Motor konuşma bozukluklarında kişi konuşmanın planlanması, programlanması ve üretim basamaklarının bir ya da birkaçında problem yaşabilir. Motor konuşma bozukluğu yaşayan kişilerde konuşmanın anlaşılırlığında hafif- orta- ciddi derecede bozulmalar görülebilir. Motor konuşma bozukluğu kişinin iletişimini etkileyen bir bozukluktur ve dil ve konuşma terapistleritarafından doğru müdahaleyle terapisi gerçekleştirilebilir.

Motor Konuşma Bozuklukları Nelerdir?

Motor konuşma bozuklukları konuşmanın dizartrilerini ve apraksisini içerir. Apraksi, bir nörolojik durumdur ve kişinin, fiziksel hareketleri ve motor becerileri öğrenmiş olmasına rağmen, bu becerileri uygulamakta zorluk çekmesidir. Beyindeki bazı bölgelerdeki hasar nedeniyle motor becerilerinin düzgün bir şekilde gerçekleştirilmesinde aksaklıklar meydana gelir. Apraksi genellikle felç, inme veya başka nörolojik hastalıklar sonucu gelişebilir.

Dizartri

Konuşma kaslarının zayıf, koordinasyonsuz veya felçli olması sonucunda ortaya çıkan bir konuşma bozukluğudur. Bu durum, kişilerin konuşmalarını zorlaştırır. Dizarti sinir sisteminde etkilenen bölgenin yeri ve büyüklüğüne göre şiddeti ve belirtileri değişen bir motor konuşma bozukluğudur. 7 tip dizartri çeşidi vardır. Dizartri türleri flasid, spastik, ataksik, hipokinetik, hiperkinetik, tek taraflı üst motor nöron dizartrisi ve karma (mikst) dizartrilerdir. Her birinde farklı konuşma özellikleri gözlenir. Değerlendirme seansında belirlenen dizartri çeşidine göre ve dizartrik bireyin gereksinimlerine göre terapi süreci şekillenir.

NEDENLERİ

⦁ Travmatik beyin hasarı (TBI) ⦁ Periferal veya merkezi sinir sistemi hasarlar ⦁ Dejeneratif ( Parkinson, ALS vb.) hastalıklar ⦁ Tümörler ⦁ Felçler veya ataklar dizartriye neden olabilecek faktörlerin arasındadır Bir dil ve konuşma terapistinin hedefi konuşmayı mümkün olduğu kadar anlaşılır kılmaktır. Bu hedefle, terapist vakayı detaylı bir değerlendirme ile ele alır ve uygun terapiye karar verir ve seanslarını planlar.

APRAKSİ

Apraksi, bir motor konuşma bozukluğudur. Kişinin bilinçli olarak planladığı hareketleri gerçekleştirme yeteneğini kaybetmesiyle tanımlanır. Konuşma kaslarının fiziksel bir zayıflığından değil, beynin motor hareketleri planlama ve koordinasyon yapma becerisinin kaybolmasıyla kaynaklanan bir durumdur. Kişi, konuşma hareketlerini istemli olarak gerçekleştirmekte zorlanır, Nörolojik bir durumdur ve genellikle beyin hasarına bağlı olarak gelişir. Yetişkinlerde görülen konuşma apraksisi edinilmiş konuşma apraksisi olarak adlandırılır. Bireyin geçirdiği nörolojik bir olay sonucunda konuşmanın motor planlaması ve konuşmayı oluşturan seslerin hatalı üretimine konuşma apraksisi denir.

APRAKSİ ÇEŞİTLERİ

⦁ İDEOMOTOR APRAKSİ ⦁ İDEASYONEL APRAKSİ ⦁ LİMB- KİNETİK APRAKSİ ⦁ ORAL APRAKSİ Apraksinin farklı türleri vardır. İki yaygın apraksi türü ideomotor apraksi ve ideasyonel apraksidir. Bu apraksi çeşitlerinin yanında konuşmanın prozodisini, entonasyonunu, akıcılığını, hızını ve anlaşılırlığını etkileyen bir diğer türü ise konuşma apraksisidir. Apraksisi olan bireyler kendini ifade etme konusunda güçlük yaşadığı gözlemlenebilir. Konuşma apraksisi, gelişimsel ve edinilmiş olarak ikiye ayrılmaktadır Gelişimsel konuşma apraksisine daha çok çocukluk döneminde rastlanır, çocukluk çağı konuşma apraksisi olarak da tanımlanmaktadır. Edinilmiş konuşma apraksisi, daha çok yetişkinlik döneminde karşılaştığımız bir motor konuşma bozukluğudur.

Apraksinin Sebepleri

Genellikle beyin hasarına bağlı olarak gelişir. Beyindeki belirli bölgelerdeki hasar, hareketlerin koordinasyonunu ve planlamasını etkiler. Yaygın nedenler arasında şunlar bulunur: ⦁ İnme ⦁ Travmatik beyin hasarı ⦁ Demans ⦁ Tümörler ve enfeksiyonlar ⦁ Parkinson ve beyin dejenaratif hastalıkları